ประสบการณ์ต่อสู้เพื่อความอยู่รอด ทั้งจากโรคภัยไข้เจ็บและการดำรงชีพ ทำให้ก่อเกิดแนวคิดการดูแลสุขภาพในหลายๆ ด้านทัศนะแพทย์จีนต่ออาหารและยา การลองถูกลองผิดในการเสาะหาว่าอะไรคืออาหาร ทำให้มนุษย์ค้นพบยาในช่วงเวลาเดียวกัน พืชและสัตว์บางอย่างกินแล้วทำให้อาเจียน ท้องเสีย หมดสติ ทำให้รู้ว่าอะไรเป็นพิษ บางอย่างกินไปแล้วรู้สึกสดชื่น แข็งแรง ทำให้หายหรือบรรเทาจากการเจ็บป่วยก็จัดเป็นอาหารหรือยา คนจีนเรียกพืชที่มีคุณสมบัติทางยาว่า "เปิ๋นเฉ่า" และเป็นที่มาของ "อาหารและยามีแหล่งที่มาเดียวกัน"

วิวัฒนาการในการใช้อาหารเป็นยาของจีนมีมาช้านานกว่า 3,000 ปี ตัวอย่าง เช่น

• ราชวงศ์ ซาง (1600-1100 ก่อนคริสต์ศักราช) มีเสนาบดีชื่อ ยี่ยิน มีความเชี่ยวชาญในการปรุงอาหารเพื่อการรักษา ได้เขียนหนังสือชื่อ ทัวเย่ลุ่น
• ราชวงศ์โจว (1100-221 ก่อนคริสต์ศักราช) มีการจัดแบ่งฝ่ายแพทย์เป็น 4 ฝ่าย ซึ่งมีการแพทย์ฝ่ายโภชนาการรวมอยู่ด้วย มีหน้าที่รับผิดชอบปรุงอาหารเพื่อการรักษาโรคและบำรุงร่างกาย
• ราชวงศ์สุย-ถัง (ค.ศ.581-907) แพทย์จีนชื่อดัง ซุนซือเหมี่ยว ได้เขียนหนังสือชื่อ เชียนจินเอี้ยวฝาง ซึ่งมีบทที่เกี่ยวข้องกับ "โภชนบำบัด" บางข้อความกล่าวถึงบทบาทของยาและอาหาร เช่น ฤทธิ์ของยารุนแรง เปรียบเสมือนการใช้กำลังทหาร ซึ่งเป็นการทำลาย เกิดความเสียหายง่าย แต่การใช้อาหารมีความนุ่มนวลกว่า อาหารสามารถขจัดเสียชี่ (สิ่งก่อโรค) บำรุงอวัยวะภายใน ผ่อนคลายจิตอารมณ์ทำให้เลือดและพลังไหลคล่อง ถ้าจะรักษาโรคให้ใช้อาหารรักษาก่อน ถ้ารักษาด้วยอาหารไม่หาย จึงค่อยพิจารณาการใช้ยา
  ซุนซือเหมี่ยว พบว่า
  
  1. การกินข้าวกล้องช่วยรักษาโรคเหน็บชาได้
  2. อาหารสาหร่ายทะเลสีน้ำตาลและต่อมไทรอยด์จากสัตว์รักษาโรคคอพอก
  3. ตับของสัตว์รักษาตามัวในที่มืด
  4. รกสัตว์ใช้รักษาวัณโรค

• ราชวงศ์ถัง เหมิ้งสี่ ได้เขียนตำราเกี่ยวกับโภชนบำบัด เล่มแรก ชื่อ "สือเหลียวเปิ่นเฉ่า"
• ราชวงศ์ หยวน (ค.ศ.1260-1368) พ่อครัวเอกของราชสำนัก ฮู-ซือ-ฮุ่ย ในปี ค.ศ. 1330 ได้เขียนหนังสือตำราเกี่ยวกับโภชนบำบัด เล่มสมบูรณ์เนื้อหาเกี่ยวข้องกับสุขอนามัยการบริโภค ตำรับอาหารเพื่อการรักษาโรค ชื่อ ยิ่น-ซ่าน-เจิ้ง-เอี้ย
• ราชวงศ์หมิง (ค.ศ.1268-1644) หลี่สื่อเจิ่น (พ.ศ.2061-2136) ผู้เขียน เปิ่นเฉ่ากัวมู่ ได้กล่าวถึงสมุนไพรที่เป็นพืชและสัตว์อยู่รวมกันกว่า 1,892 ชนิด สมุนไพรบางชนิดใช้เป็นอาหารในชีวิตประจำวันได้

ลักษณะพิเศษของอาหารและยา
ลักษณะพิเศษของอาหารและยา ตามทัศนะแพทย์ แผนจีน
1. อาหารและยามีคุณสมบัติทั้ง 4 คือเย็น ค่อนข้างเย็น อุ่น ร้อน
2. อาหารและยา มีรสทั้ง 5 คือ หวาน เผ็ด เปรี้ยว ขม เค็ม (รสจืดจัดอยู่ในหวาน รสฝาดจัดอยู่ในเปรี้ยว)
3. อาหารและยามีการเข้าเส้นลมปราณ หรือเข้าสู่อวัยวะภายในที่แน่นอน
4. อาหารและยามีกำหนดกลไกการเคลื่อนที่พลังของร่างกาย (การขึ้น-ลง เข้าใน ออกนอก)

จุดเด่นของการป้องกันและรักษาของแพทย์แผนจีน

การแพทย์จีนมีจุดเด่นที่น่าสนใจดังนี้

1. การปรับปรุงสมดุลแบบองค์รวม
กลไก การเกิดโรค เกิดจากพลังพื้นฐานของร่างกาย (เจิ้งชี่ ) อ่อนแอ ปัจจัยก่อโรค (เสียชี่) แข็งแกร่งกว่า การปรับสมดุลจึงมุ่งเน้น 2 ด้าน คือการขจัดเสี่ยชี่ และบำรุงเจิ้งชี่ ปรับสมดุลยินหยาง มองความสัมพันธ์เชื่อมกันของส่วนต่างๆ ของร่างกาย รวมถึงสิ่งแวดล้อมและวิถีการดำเนินชีวิตด้วย

2. การวินิจฉัยแยกแยะสภาพผู้ป่วย
เนื่อง จากพื้นฐานร่างกาย ภูมิประเทศ สภาพแวดล้อมของแต่ละปัจเจกชนต่างกัน การเลือกใช้อาหารหรือ ยาให้เหมาะสม จึงต้องอาศัยการวินิจฉัยแยกแยะสภาพ ที่เป็นจริงจึงจะทำให้เกิดผลดีต่อสุขภาพ แพทย์จีนในวิธีการวินิจฉัยทั้ง 4 มอง ดม ฟัง ถาม จับสัมผัส มีหลักการวินิจฉัยที่คุ้นเคยกันมากคือ หลักปา-กัง-เปี้ยน-เจิ้ง คือจำแนกร้อน-เย็น, นอก-ใน, พร่อง-แกร่ง, ยิน-หยาง นำมาสรุปลักษณะองค์รวมใหญ่ๆ เพื่อกำหนด แนวทางการรักษา

ผู้เขียนบทความ

ธนาวัชร์ ธนาชววัฒน์ โทร.081-131-0137 Line ID: HouLukSeam

ปริญญาตรีวิศวกรรมไฟฟ้า มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี, รับทุนการศึกษาจาก บริษัท ทีโอที จำกัด(มหาชน) ศึกษาด้านโทรคมนาคมที่ Ericsson Training Center, Stockholm, Sweden. ปริญญาโท บริหารธุรกิจมหาบัณฑิต Executive MBA สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (NIDA) ผู้จัดการฝึกอบรม บริษัท ทีทีแอนด์ที จำกัด(มหาชน), เคยทำงานที่ Fresenius Medical Care, Houston, Texas, USA. อดีตผู้บริหารคลินิกภูมิแพ้และเมดิคอลสปาย่านพระรามเก้า, อบรม-ดูงาน-สัมมนา-เดินทางติดต่อธุรกิจ กว่า 30 ประเทศ, รับทุนการศึกษาหลักสูตร Advanced Management Program for Healthcare Executive จาก โรงพยาบาลกรุงเทพ ในนาม บริษัท กรุงเทพดุสิตเวชการ จำกัด (มหาชน) , อดีตผู้บริหารโรงพยาบาลกรุงเทพพัทยา, ศึกษาการแพทย์แผนจีน สมุนไพรและการแพทย์ทางเลือก (Alternative Health) มากว่า 10 ปี อยากรู้ประวัติมากกว่านี้ กรุณา

fShare

Tweet

• ก่อนหน้า
• ต่อไป